Kwasy kosmetyczne: AHA, BHA i PHA

Co to są kwasy kosmetyczne?

Wiele osób, sugerując się nazwą, podchodzi do tych związków nieufnie. Słowo „kwas” może budzić negatywne skojarzenia ze związkiem o silnym działaniu żrącym. Jednak zupełnie inaczej jest z kwasami kosmetycznymi, które w odpowiednich stężeniach są całkowicie bezpieczne w zetknięciu ze skórą i wykazują wiele korzystnych właściwości.

Kwasy PHA, kwas AHA i BHA to kwasy kosmetyczne, określane również jako kwasy hydroksylowe. Można też spotkać się z określeniem hydrokwasy. Zalicza się je do eksfoliantów, czyli substancji o działaniu złuszczającym skórę. Pozyskuje się je przede wszystkim ze źródeł naturalnych, jak owoce i mleko. Docelowo umieszczane są w kosmetykach, jak: toniki, maski i preparaty złuszczające.

W jaki sposób działają kwasy kosmetyczne? 

Z kwasami kosmetycznymi nierozerwalnie wiąże się termin „eksfoliacja”, czyli peeling kwasami. Kwasy złuszczają naskórek, dlatego skóra jest dogłębnie oczyszczona. Efektem takiego procesu jest gładka, świeża cera o jednolitej teksturze.

Złuszczanie to niejedyne działanie kwasów kosmetycznych. Wiele z nich wykazuje właściwości wspomagające spłycanie zmarszczek i dlatego stosowane są w zabiegach przeciwstarzeniowych. Kwasy, np. glikolowy, doskonale radzą sobie z przebarwieniami, a jeden z najsilniejszych związków tego typu – kwas TCA – służy do bardzo głębokiego złuszczania oraz pobudzania produkcji kolagenu.

Kwasy kosmetyczne stosowane są również w celach regeneracyjnych, a także kuracjach zmniejszających wydzielanie sebum i pozbycie się zmian trądzikowych. W tym celu często stosuje się kwas glikolowy. Niektóre kwasy są zmniejszają widoczność i spłycają blizny, a także potęgują działanie innych składników aktywnych. Kwasy hydroksylowe działają nawilżająco, odblokowują zatkane pory oraz biorą udział w odnowie komórkowej.

W gabinetach specjaliści stosują wyższe stężenie substancji niż te w kosmetykach przeznaczonych do użytku domowego. Jednak produkty z kwasami kosmetycznymi z drogerii również są skuteczne. Ważne jest regularne ich stosowanie i dopasowanie do indywidualnych potrzeb.

Kwasy kosmetyczne – rodzaje i właściwości

Kwasy kosmetyczne stosowane zarówno w profesjonalnych gabinetach kosmetycznych, jak i w warunkach domowych można podzielić na trzy podstawowe grupy: kwasy AHA, kwasy BHA oraz kwasy PHA. Każda z nich zawiera związki przeznaczone do nieco innego typu skóry oraz rodzaju problemów.

Kwas AHA – najpopularniejszy wybór w pielęgnacji

Kwasy alfa-hydroksylowe (AHA) wybierane są najczęściej. Wykazują działanie złuszczające na powierzchni naskórka, regulują procesy związane z rogowaceniem skóry i pobudzają fibroblasty do produkcji kolagenu. Kwasy AHA wspomagają również rozjaśnianie przebarwień. Jeżeli zastosowane zostaną w stężeniu ponad 4,5 pH, zadziałają nawilżająco.

Każdy kwas AHA jest rozpuszczalny w wodzie, zalecane są osobom ze skórą: normalną, dojrzałą, suchą, z przebarwieniami oraz trądzikową. Najczęściej spotykane kwasy AHA to:

• kwas glikolowy – wykazuje najlepszą wchłanialność, ponieważ zbudowany jest z najmniejszych cząsteczek spośród kwasów AHA. Stosowany jest do intensywnego złuszczenia naskórka, zwężenia porów, spłycenia zmarszczek, ale też poprawy jędrności skóry i pobudzenia do produkcji kolagenu; pozyskuje się go z trzciny cukrowej; należy stosować go ostrożnie, gdyż może wywołać podrażnienia;
• kwas migdałowy – ma nieco delikatniejsze działanie od glikolowego, można stosować go przez cały rok; działa łagodząco i antybakteryjnie na stany zapalne, a także ogranicza wydzielanie sebum. Zastosowanie wyższego stężenia powoduje dogłębne nawilżenie cery, zwężenie porów oraz spłycanie blizn;
• kwas cytrynowy – przeznaczony do walki z przebarwieniami i rozjaśniania cery oraz złuszczania martwych komórek naskórka; to pomoc w pozbywaniu się trądziku i zaskórników; pozyskiwany jest z owoców;
• kwas mlekowy – stosowany do wyrównywania pH w preparatach do higieny intymnej oraz przeznaczonych do włosów; nawilża skórę, spłyca zmarszczki i rozjaśnia przebarwienia; powstaje w wyniku fermentacji cukru pod działaniem bakterii mlekowych;
• kwas azelainowy – wykazuje łagodne działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwtrądzikowe; zalecany przy trądziku różowatym i do redukcji przebarwień; można stosować go w okresie letnim;
• kwas jabłkowy – nawilża, zwęża pory; bardzo często jest w składzie kosmetyków do pielęgnacji cery.

Kwasy BHA – alternatywa dla kwasów AHA 

Kwasy beta-hydroksylowe stosowane są w kosmetyce, m.in. gdy nie można u danej osoby zastosować kwasów z grupy AHA. Najpopularniejszy z rodziny tych kwas jest salicylowy, pozyskiwany głównie z malin, liści brzozy, kwiatów rumianku lub kory wierzby.

Kwas salicylowy stosowany w domu ma najczęściej stężenie nieprzekraczające 2%. Usuwa martwy naskórek i dzięki zdolności przenikania przez sebum wnika do gruczołów łojowych, oczyszcza je i skutecznie goi ogniska zapalne wszelkich zmian, w tym trądzikowych.

Polecany jest w szczególności osobom z cerą tłustą i problematyczną, mocno zanieczyszczoną i z zaskórnikami. Wykazuje działanie bakteriostatyczne, a jego zaaplikowanie na skórę nie powoduje pieczenia, swędzenia ani innych dolegliwości.

Kwasy PHA – kwasy nowej generacji

Kwasy polihydroksylowe (PHA) to związki znacznie łagodniejsze niż kwasy AHA. Przeznaczone są dla osób z cerą delikatną, skłonną do podrażnień, naczyniową i wrażliwą. Związki te określane są „kwasami nowej generacji”. Ich zastosowanie nie wywołuje pieczenia, zaczerwienienia ani charakterystycznego złuszczania skóry.

Jednocześnie są tak samo skuteczne, jak kwasy AHA i BHA: wspomagają odbudowę bariery hydrolipidowej skóry, wpływają na poprawę jędrności i elastyczności skóry, redukcję zmarszczek i łagodzą podrażnienia. Do kwasów PHA należą:

• kwas laktobionowy – działa antyoksydacyjnie, spowalnia procesy starzeniowe, łagodzi stany zapalne skóry i wzmacnia naczynia krwionośne, zapobiegając ich pękaniu;
• glukonolakton – łagodzi wszelkie podrażnienia i zmniejsza widoczność naczyń krwionośnych. Wpływa też na wygładzenie cery i minimalizowanie szorstkości skóry.

Podstawą uzyskania oczekiwanych rezultatów po zastosowaniu kwasów kosmetycznych jest umiejętne dopasowanie rodzaju substancji oraz jej stężenia. Niekiedy efekty widoczne są już po jednym nałożeniu odpowiedniego preparatu.

Źródła

• Kapuścińska A., Nowak I., Zastosowanie kwasów organicznych w terapii trądziku i przebarwień skóry, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2015; 69.
• Lebiedowska A., Kwas migdałowy jako popularny składnik peelingów chemicznych, Aesthetica 2014; 4.
• Feliczak-Guzik A., Jagodzińska K., Nowak I., Rola hydroksykwasów w kosmetyce. Pol. J. Cosmetol. 2013; 16: 85–92.